Notatki do wykładu z FIZYKI STATYSTYCZNEJ.
Opracowali: J. Ropka, B. Wróbel. Konsultacje: J. Wolny
4. Układ kontaktujący się termicznie ze zbiornikiem ciepła (rozkład kanoniczny).
Mamy stosunkowo mały układ A kontaktujący się termicznie z dużo większym układem A' - zbiornikiem ciepła i badamy, jak one się zachowują.
Z makroskopowego punktu widzenia wyrównają się temperatury, ale nas interesuje mikroskopowy stan układu A: jak będą obsadzane jego stany kwantowe? Ściślej mówiąc, staramy się określić:
ile w warunkach równowagi wynosi prawdopodobieństwo Pr, że układ A znajduje się w dowolnym stanie r o energii Er?
A+A'=A*
E+E'=E*
A - jest to każdy układ mający znacznie mniej stopni swobody niż zbiornik ciepła
A' (może to być niewielki układ makroskopowy).
Pr - prawdopodobieństwo, że układ A jest w stanie o energii Er. Załóżmy, że są to stany niezdegenerowane, czyli
dany stan jest realizowany przez jedną konfigurację. Pr jest proporcjonalne do liczby stanów układu.
Jeżeli układ A znajduje się w stanie o energii Er, to energia zbiornika wynosi E'=E*-Er. Ale gdy A znajduje się w tym jednym określonym stanie r,
wtedy liczba stanów połączonego układu A* jest równa '(E') (Er)
Jeżeli Er<< e* , to rozwijamy w szereg taylora logarytm dalsze człony pomijamy
w stanie równowagi '= , czyli

Rozkład z takim prawdopodobieństwem nazywamy rozkładem kanonicznym:

C- współczynnik proporcjonalności niezależny od r.
Układ w kontakcie cieplnym opisuje tzw. zespołem kanonicznym.
Jeżeli układ może dodatkowo wymieniać cząstki, to do opisu używamy tzw. dużego zespołu statystycznego (duży rozkład kanoniczny).
Współczynnik proporcjonalności C można wyznaczyć, korzystając z warunku normalizacji: 
gdzie sumowanie odbywa się po wszystkich możliwych stanach układu A niezależnie od ich energii. C musi spełniać zależność:

A zatem

Znajomość rozkładu prawdopodobieństwa pozwala nam bardzo łatwo wyliczyć wartości średnie wszystkich parametrów
charakteryzujących układ A, kontaktujący się termicznie ze zbiornikiem ciepła o bezwzględnej temperaturze

Niech parametrem takim będzie na przykład jakaś wielkość y, przyjmująca w stanie r układu A wartość yr.
Wartość średnia wynosi:
Dla układu makroskopowego prawdopodobieństwo, że energia układu A znajdzie się w przedziale E i E +dE wyraża się wzorem:
P(E)=C  (E)exp[-  E]
Ponieważ (E) jest silnie rosnącą funkcją energii, a czynnik ekspotencjalny jest silnie malejącą funkcją energii,
więc z bardzo dobrym przybliżeniem można uznać, że układ jest dokładnie w stanie określonym przez energię
Funkcja rozdziału
suma stanów cząsteczki |
|
|
|
|
- dla rozkładu kanonicznego |
Przykład (średnia energia układu)

Jeśli znamy funkcję rozdziału, to można policzyć różne wartości średnie układu.
góra
|